Overslaan en naar de inhoud gaan

Restauratie en herbestemmen

10-jarenplan

Voor restauratie en herbestemmen is een ‘10-jarenplan Koloniën van Weldadigheid’ opgesteld. Doel van dit plan is om de monumenten in het UNESCO Werelderfgoed (Veenhuizen en Frederiksoord-Wilhelminaoord) in goede staat van onderhoud te krijgen. De monumentale panden krijgen bovendien waar nodig een passende nieuwe functie. De monumenten die het meest aan restauratie toe zijn, krijgen voorrang. Het 10-jarenplan is tot stand gekomen in samenwerking met De Nieuwe Rentmeester, Stichting Maatschappij van Weldadigheid, de gemeenten Noordenveld en Westerveld en de provincie Drenthe. De totale opgave beslaat 26 miljoen euro. Er wordt samenwerking gezocht met verschillende partijen om te werken aan deze opgave.

Bekijk hieronder de video die we maakten over de opgave en de start van het 10-jarenplan in Veenhuizen.

link youtube

Video over opgave en start 10-jarenplan

in Veenhuizen

Voorgeschiedenis

Tussen 1818 en 1825 werden de Koloniën van Weldadigheid aangelegd door de Maatschappij van Weldadigheid. Na een faillissement van de Maatschappij kwamen de monumenten in Veenhuizen van 1859 tot 2021 in eigendom van de Staat, van het Rijksvastgoedbedrijf. Van 2000 tot 2016 was er veel leegstand in Veenhuizen, waardoor de leefbaarheid in het geding kwam. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft toen samen met de provincie Drenthe en de gemeente Noordenveld een eerste ronde aan restauraties en herbestemmingen gegenereerd (niet uit reguliere monumentenmiddelen). Zo’n 80 monumentale panden zijn in 2021 in deels slechte staat overgedragen aan non-profit erfgoed-beheerder Stichting De Nieuwe Rentmeester. De restauratie- en herbestemmingsachterstanden waren nog niet ingehaald i.v.m. de leegstand. 

Wat moet er gebeuren?

De achterstand in onderhoud moet op korte termijn worden ingehaald en leegstand opgelost door panden te restaureren en her te bestemmen. Zo blijven de monumentale panden in goede staat, komen er nieuwe bedrijven en organisaties in, wat de leefbaarheid en brede welvaart in het gebied ten goede komt. Een nieuwe ronde aan restauraties en herbestemmingen zal zorgen voor het op peil houden van het Werelderfgoed, voorzieningen in de gebieden, en het biedt kansen voor duurzame sociale of toeristische transitie(s).

 

De restauratieopgaven en ontwikkeling van de leefbaarheid en brede welvaart zijn opgenomen in één tienjarenplan voor het gehele UNESCO Werelderfgoed Koloniën van Weldadigheid. Herbestemming wordt gezocht in lijn met het ‘DNA’ van de Koloniën van Weldadigheid. Monumentale panden krijgen een sociale of innovatieve functie met maatschappelijke betekenis die werkgelegenheid schept en leefbaarheid vergroot, passend bij het Werelderfgoed. Het plan geeft een fysieke, economische en sociaal-maatschappelijke impuls aan de leefomgeving van het werelderfgoed en draagt daarmee bij aan brede welvaart. 

Wie is aan zet?

Voor het inhalen van opgelopen achterstanden in onderhoud is in Veenhuizen Stichting De Nieuwe Rentmeester en in Frederiksoord-Wilhelminaoord de Maatschappij van Weldadigheid (en andere eigenaren in de Koloniën van Weldadigheid) aangewezen op subsidies. De onrendabele top moet eraf om passende gebruikers van de monumenten te kunnen vinden. De reguliere ‘monumenten subsidies’ hiervoor worden via de provincies verdeeld. Er is nu te weinig budget beschikbaar om de panden, waarvan een aantal in zeer slechte staat, te restaureren. De Koloniën van Weldadigheid zijn één totaalopgave, maar voldoen daarmee niet aan de voorwaarden voor de “Kanjersubsidies” van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) omdat een werelderfgoed niet wordt gezien als één totaalopgave, en de opgave op dit moment nog niet vergunningsgereed is.

 

De regio zou dit graag samen met het Rijk oppakken. Voor de gehele provincie Drenthe (ruim 1300 rijksmonumenten) is voor restauratie momenteel 1,3 miljoen jaarlijks beschikbaar. Dit betreft de Gedecentraliseerde rijksgelden voor restauratie, inclusief de provinciale cofinanciering. De restauratie- en herbestemmingsopgave voor UNESCO Werelderfgoed Koloniën van Weldadigheid is in totaal ruim 13 miljoen euro (berekening door Monumentenwacht en Fenicks). Deze opgave omvat mede provinciale, gemeentelijke en karakteristieke panden. Voor het tienjarenplan wordt gezocht naar samenwerking met meer partners, waaronder het Rijk.